Stoken met hout is nadelig voor de gezondheid

Veel mensen vinden een brandende kachel of open haard erg gezellig. Maar wist je dat hout of kolen verbranden eigenlijk ongezond is? Daarom is het niet aangeraden om met hout of pellets te stoken. Het verbranden van kolen is zelfs verboden in Antwerpen. Kies je toch voor hout? Volg dan deze tips om de gezondheidsrisico's te beperken.

Door hout te verbranden, komen er veel vervuilende stoffen vrij zoals roet, fijn stof en koolmonoxide. Al deze stoffen zijn schadelijk voor je gezondheid. Vooral ouderen, kinderen en zieke mensen ondervinden last van rook. Stoken met hout of kolen kan ook leiden tot koolmonoxidevergiftiging of brandgevaar: Ć©Ć©n op drie branden is een schoorsteenbrand.

Houtrook inademen kan leiden tot hoofdpijn, misselijkheid, hoesten en irritatie van ogen en keel en op termijn tot aandoeningen aan de luchtwegen en hart- en vaatziektes. Bovendien zijn het merendeel van de vervuilende stoffen in houtrook kankerverwekkend. 

Om jezelf te beschermen tegen schadelijke rook, stook je dus best niet of zo weinig mogelijk. 

Houtstook: nadelig voor de luchtkwaliteit

In Vlaanderen is 45 % van het fijn stof (PM 2,5) in de lucht afkomstig van hout of pellets die gezinnen verbranden om hun woning te verwarmen. Ook roet van houtkachels is slecht voor de luchtkwaliteit en draagt bovendien bij aan de klimaatopwarming.

Houtverbranding is in Vlaanderen verantwoordelijk voor:

Niet elk toestel is even vervuilend. De uitstoot verschilt naargelang de leeftijd en het kachelmodel. Hoe ouder het toestel, hoe hoger de uitstoot. Nieuwere modellen moeten immers voldoen aan strengere productnormen. Open haarden en open kachels die zuurstof rechtstreeks vanuit de binnenlucht halen, zijn extra vervuilend en ongezond: ze hebben een zeer laag rendement en de houtrook kan gemakkelijk vrijkomen in huis.

In de tabel hieronder vind je de gemiddelde uitstoot van fijn stof per kacheltype.

Gemiddelde uitstoot van fijn stof (PM2,5) per kacheltype (in gram per gigajoule)
open haard 820
houtkachel van voor 2000 740
oude kolenkachel 450
houtkachel van tussen 2000 en 2014 370
moderne kolenkachel 220
houtkachel van na 2014 93
accumulatiekachel (bv. speksteenkachel) van na 2014 93
pelletkachel 60
warmtepomp 0

bron: EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook, European Environment Agency

Kies voor een gezonde en duurzame verwarming

Hoewel hout een natuurlijk product is, is het bij verbranding toch ongezond. Gebruik je nu hout, kolen of pellets om je woning te verwarmen en overweeg je om jouw huis te renoveren? Kies dan voor een duurzame en gezonde energiebron. Een warmtepomp is een prima alternatief. 
Isoleer steeds eerst je woning. Dat zorgt voor een beter wooncomfort Ć©n een lagere energiefactuur. Voor heel wat isolatiewerken en voor warmtepompen kan je trouwens een subsidie krijgen. Lees alle tips om jouw woning duurzaam te verwarmen op deze pagina of vraag advies op maat via het EcoHuis

Sinds 27 mei 2024 verbiedt de Antwerpse politiecodex het verbranden van steenkool. Verwarm je je huis nog met kolen, dan moet je op zoek naar een duurzaam alternatief. Je kan terecht bij het EcoHuis voor energieadvies op maat.

Kies je toch voor hout? Beperk de gezondheidsrisico's

Heb je geen alternatief en kies je toch voor hout om je woning te verwarmen? Of steek je jouw kachel sporadisch aan voor de gezelligheid? Hou dan rekening met deze tips om de blootstelling aan rook zo veel als mogelijk te beperken.

Verbrand uitsluitend onbehandeld en droog hout

  • Het is verboden om geverfde, geverniste of andere bewerkte houtproducten verbranden. Dat geldt ook voor samengestelde houtproducten zoals triplex, spaanplaat, vezelplaat of gelamineerd hout. Bij verbranding van dit houtafval, komen er namelijk zeer schadelijke stoffen vrij. Je kan dit houtafval gratis naar het recyclagepark brengen. Ook het verbranden van bruinkool of steenkool is in Antwerpen niet toegelaten.
  • Gebruik uitsluitend droog hout (minder dan 15% vochtgehalte) dat op maat van je kachel gekliefd is. Met een vochtmeter kan je checken of jouw hout niet te vochtig is.
  • Heb je een pelletkachel? Koop dan kwalitatieve en duurzame pellets, en bewaar ze op een droge plaats. Koop pellets met het DINplus of ENplus kwaliteitscertificaat en het FSC- of PEFC duurzaamheidslabel. Koop bij voorkeur lokaal geproduceerde pellets.

Stook niet op dagen met weinig wind of een slechte luchtkwaliteit

In de winter informeert de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) je op welke dagen je het best niet met hout verwarmt. Dit zijn dagen dat er te veel fijn stof in de lucht is. 
Ook op mistige en windstille dagen is het beter om geen hout te verbranden. In deze weersomstandigheden waait het fijn stof niet weg en stapelt de luchtvervuiling zich snel op in en rond je woning. 

Wil je zelf opvolgen wanneer de luchtkwaliteit niet goed is en je dus best niet stookt met hout? Installeer dan de BelAIR app of check deze website van de VMM

Zorg voor een voldoende hoge schoorsteen die goed trekt

Vuur heeft zuurstof nodig. Een schoorsteen zuigt lucht aan en verwijdert de verbrandingsgassen. Dit werkt enkel goed als je schoorsteen voldoende hoog boven de nok van jouw dak en aanpalende gebouwen uitsteekt. 

Voorkom schouwbrand: laat je schoorsteen schoonmaken

Stook je regelmatig? Hou er dan rekening mee dat er roetaanslag en andere verbrandingsresten in je schoorsteen blijven hangen. Die kunnen gemakkelijk vuur vatten en een schouwbrand veroorzaken. Daarom laat je best een keer per jaar de schoorsteen reinigen door een professionele schoorsteenveger. Is je schoorsteen aangesloten op een stooktoestel met hout of houtpellets voor je centrale verwarming? Dan ben je verplicht de schoorsteen jaarlijks te laten reinigen.

Zo maak je veilig en snel een vuur aan

  • Maak je kachel niet aan met reclamefolders of krantenpapier. Ze bevatten inkt en andere schadelijke stoffen. Gebruik wel aanmaakhoutjes of natuurlijke aanmaakblokjes; deze bevatten minder schadelijke stoffen dan brandspiritus of paraffineblokjes. 
  • Gebruik de omgekeerde aanmaakmethode. Zo komen er minder schadelijke stoffen vrij.
    • Zet de luchttoevoer van je kachel volledig open.
    • Plaats dikke blokken hout kruislings over elkaar. 
    • Stapel hierboven kleinere blokken hout.
    • Laat voldoende ruimte tussen de blokken en de wanden van het toestel en vul de verbrandingskamer niet meer dan de helft.
    • Leg het aanmaakmateriaal bovenop het gestapeld hout en steek het aan. 
    • Sluit dadelijk de deur van het toestel.
  • Zodra het vuur goed brandt, verminder je de luchttoevoer, maar zet deze niet helemaal toe. Als vuur te weinig zuurstof krijgt, is de verbranding slecht en bevat de rook meer schadelijke stoffen. 
  • Wil je extra hout toevoegen, plaats dan minstens 2 houtblokken per keer in de kachel om te vermijden dat je te vaak de deur moet openen. Wacht ook niet tot de vlammen verdwenen zijn om hout toe te voegen. 
  • Warm genoeg? Laat dan het vuur op een natuurlijke manier uitbranden. Zet de luchttoevoer volledig open zodat het hout volledig op kan branden. Sluit pas daarna de luchttoevoer van je toestel af om warmteverlies te voorkomen.

Check de rook die uit de schoorsteen komt

Twijfel je of je goed of fout stookt? Kijk naar je schoorsteen: als de rook uit je schoorsteen wit of vrijwel onzichtbaar is, ben je goed bezig. Donkere rook is een alarmsignaal. Dit duidt op slechte verbranding, onvoldoende trek of de foute brandstof (bewerkt, onzuiver of nat hout).

Volg steeds de instructies van de fabrikant 

De ene kachel is de andere niet. Volg steeds de handleiding van de fabrikant en onderhoud je kachel regelmatig. Heb je een pelletkachel? Volg dan steeds de handleiding en selecteer de gewenste temperatuur en het juiste programma.

Meer informatie

Meer tips om de gezondheidsrisico's van hout stoken te beperken, vind je op de website van de Vlaamse Milieumaatschappij

Via de BelAIR app kan je bovendien opvolgen hoe het gesteld is met de actuele luchtkwaliteit.

Duurzaam je woning verwarmen

Lees meer

Gratis advies bij jouw energie- en renovatievragen

Lees meer

Iets fout of onduidelijk in dit artikel

Laat het ons weten