Leerlingen bloeien open op natuurspeelplaats van IBEX
Van een nauwelijks gebruikte en rommelige ruimte naar een klimaatrobuuste en levendige speelplaats die intensief benut wordt door alle klassen, ook tijdens de lessen. Ontdek alles over het Klimaattraject van de Ibex-basisschool in Deurne.
Juni 2023. Terwijl een hittegolf regeert over de stad, leidt juf Claire ons rond in de klimaatrobuuste tuin van de Ibex-basisschool. We zien een bloeiende moestuin, schaduwrijke bosjes, tal van inheemse planten, een mikado van gestapelde boomstammen, een groene wand in wording… En vooral: overal spelende en lerende kinderen.
“En zeggen dat we hier vroeger bijna nooit kwamen…”, vertelt Claire.
(lees verder onder de afbeelding)
Spelen, leren en ontdekken
Claire is halftijds beleidsmedewerker en halftijds zorgjuf bij de kleuters én trekker van het Klimaattraject dat de school drie jaar geleden aanging.
Claire: “Ibex is drie jaar geleden opgericht, met een eigen visie en een eigen pedagogisch project. Beweging, verbinding en bewust omgaan met de natuur zijn de basispijlers van onze werking. Het is geen toeval dat we voor de naam Ibex gekozen hebben, het is Latijn voor steenbok: een speels dier in de natuur. De opwarming van de aarde is een hot item, ook onze kinderen horen erover praten. Reden genoeg voor ons om een Klimaattraject aan te gaan en een klimaatrobuuste speelplaats aan te leggen. Een groene en avontuurlijke plek waar kinderen kunnen spelen, leren en ontdekken, met respect voor de natuur.”
Hartverwarmend om leerlingen te zien openbloeien in onze nieuwe tuin.
Samen met de kinderen
Na een intakegesprek met de experten van stad Antwerpen begon de school samen met de kinderen na te denken over hoe een klimaatrobuuste speelplaats er kan uitzien.
Claire: “In het begin tekenden de kinderen veel dieren, tropische attracties en zwembaden (glimlacht). Daarna zijn we ideeën beginnen filteren en hebben we in de verschillende klassen gewerkt rond haalbaarheid. De oudste leerlingen zijn op zoek gegaan naar mogelijkheden qua planten en struiken, andere kinderen hebben maquettes gemaakt… Zo hebben we stap voor stap ons plan vormgegeven. En uiteindelijk hebben de kinderen en de ouders feedback gegeven.”
De kinderen hadden niet alleen inspraak in de plannen, ze werkten ook mee. “De oude speelplaats moest voor een groot stuk onthard worden. Na die werken werd er een grote berg zwarte grond geleverd. De kinderen hebben die grond kruiwagen per kruiwagen vervoerd naar de verschillende plantenvakken. Het was fijn om te zien hoe sommige kinderen enorm opleefden bij die taak en hun organisatorische vaardigheden konden tonen. Andere kinderen moesten we dan weer motiveren om mee te werken. Een boeiend proces.”
(lees verder onder de afbeeldingen)
Claire is enorm te spreken over de begeleiding van de stad. “Als school konden we dit niet alleen doen. Het toeval wil dat mijn man tuinarchitect is en dat we zijn diensten en materialen hebben kunnen gebruiken. Maar vooral de samenwerking met Leen die de EcoScholen ondersteunt maakte een verschil. Ik kon haar altijd bellen als we met iets vastzaten. Omgekeerd gaf ze ons veel tips, zonder dat ze ons verplichtte tot iets. Zo blijf je als school aan het roer staan. Daarnaast was er Manu, van groenman, die ons advies gaf over welke planten we het best gebruikten. Nog een handige tip: de stad beschikt over een opslagplaats van stammen, van bomen die om de een of andere reden zijn gesneuveld. Als school mag je daar stammen gaan uitkiezen voor je tuin of speelplaats. Zo hebben we onze bomen-mikado kunnen maken.”
Laat het rustig groeien
Claire: “Wat er moeilijk ging tijdens het traject? Samen met Leen hebben we een actieplan opgesteld, gespreid over drie jaar. Daarin stonden onze doelen, wanneer we ze wilden bereiken, wat de prioriteiten waren… We hadden zo veel ideeën dat het al snel onhaalbaar bleek om alles uit te voeren. Daar kreeg ik stress van (lacht). Gelukkig stelde Leen me gerust. Goed dat die doelen er zijn, zei ze. Laat het rustig groeien en hou het levendig. Als je te veel ineens wil doen, is de kans groter dat collega’s afhaken.”
Tips voor andere scholen
Claire knikt enthousiast als we haar vragen of ze tips heeft voor scholen met gelijkaardige plannen. “Ik denk dat het heel belangrijk is om een verantwoordelijke in je school aan te stellen om het thema levendig te houden. Iedereen is van goede wil, maar als je voor de klas staat heb je het uiteraard heel druk. Dan is het fijn om iemand te hebben die je bij de les houdt. Zoek daarnaast in je eigen netwerk naar expertise en materialen. Zo bespaar je veel kosten en kan je dat vrijgekomen budget gebruiken voor bijvoorbeeld kwalitatieve materialen. Wist je dat je ook de kosten voor bijscholingen in het budget mag steken? Via Antwerpen voor Klimaat vind je trouwens heel wat gratis bijscholingen, daar hebben we gretig gebruik van gemaakt.
(lees verder onder de afbeeldingen)
Engagement en klimaatbewustzijn
Claire: “Uiteraard is engagement erg belangrijk. We hebben regelmatig met het ganse team in de tuin gewerkt. We hebben ook verschillende klusdagen georganiseerd voor de ouders. Soms kwam daar heel veel volk op af, soms niemand. Dat moet je aanvaarden. Via een maandelijkse nieuwsbrief hielden we iedereen op de hoogte van de werken.”
De aanleg van een klimaatrobuuste tuin is één ding, het onderhoud is nog iets anders. “We hebben de verantwoordelijkheden over het onderhoud vastgelegd in een plan. Wanneer is het tijd om te snoeien? Wanneer moeten we voederplankjes voorzien voor de vogels? Wanneer kan je een bijenhotel maken? Het opstellen van dat plan hebben we met de kinderen gedaan. Een boeiend proces, met boeiende gesprekken.”
“Qua onderhoud heeft elke kleurgroep (een onderverdeling van de klassen, red.) een specifieke opdracht. Er is een groep die verantwoordelijk is voor de klimplanten en de moestuin en de kleuters zijn bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het sorteren van afval. Dat wil onder meer zeggen dat ze in andere klassen gaan kijken of er op de juiste manier gesorteerd wordt en medailles uitdelen aan wie het goed doet. Met zulke kleine dingen proberen we het klimaatbewustzijn van de kinderen aan te scherpen.”
(lees verder onder de afbeeldingen)
Spelend leren
De nieuwe speelplaats ziet er niet alleen beter en mooier uit, ook voor de werking van de school maakt de groene ruimte een verschil. “Zoals je ziet maken de klassen er gretig gebruik van. Collega’s trekken veel meer dan vroeger naar buiten met hun leerlingen. Spelend leren is dankzij de heraanleg nog crucialer geworden in onze school. We hebben ook nog een klassieke speelplaats waar we de kinderen leren fietsen en waar ze kunnen voetballen en basketballen.”
Dankzij het Klimaattraject is ‘spelend leren’ nog crucialer geworden in onze werking.
Toekomst
Claire: “Volgend jaar gaan we samen met de kinderen bekijken wat we nog meer of beter kunnen doen qua opvang en gebruik van water. We vangen al regenwater op en hebben onze toiletten en een buitenkraan erop aangesloten. Maar we kunnen nog meer doen. We denken ook na over het planten van bomen om schaduwplekken te creëren op onze andere speelplaats.”
(lees verder onder de afbeelding)
Claire onderhoudt de planten aan de geveltuin van de school.
Die nieuwe plannen zullen uitgevoerd worden zonder Claire. Na meer dan twintig jaar bij Ibex zoekt ze andere oorden op. “Dat doe ik met gemengde gevoelens. Ook al is het tijd voor iets anders, het afscheid zal toch zwaar zijn. Eén ding is zeker: ik heb er het volste vertrouwen in dat mijn collega’s én de kinderen het werk zullen verderzetten. Onze nieuwe directeur heeft al verkondigd dat hij groene vingers heeft, dat is natuurlijk meegenomen. Als ik zie hoe onze speeltuin nu gebruikt wordt tijdens de lessen, dan krijg ik het heel warm vanbinnen. En dat tijdens een hittegolf! (Lacht).
Zelf aan de slag?
Wil jij ook een klimaatrobuuste school? Bereid je net als Claire goed voor:
Iets fout of onduidelijk in dit artikel