Hoe cool is jouw boom?

Hoe belangrijk groen in het algemeen en bomen in het bijzonder zijn voor een leefbare stad, begrijpen we meer en meer. Bomen groeien niet alleen in de openbare ruimte, ze brengen ook koelte van achter de huizen, in privétuinen. Daarover weten we nog niet zoveel. Universiteit Antwerpen en Antea Group, een advies- en ingenieursbureau, nodigen jou daarom uit om de boom in jouw tuin te nomineren voor een nieuw onderzoeksproject ‘Bomen zijn cool’. Karen Wuyts, projectcoördinator stedelijke ecologie aan de UAntwerpen, en Sarah Foqué, senior adviseur groen blauwe netwerken bij Antea Group, vertellen er ons alles over.

Karen: ‘Met de universiteit doen we al 15 jaar onderzoek naar wat groen kan betekenen in de stad. In 2014 organiseerden we ons eerste AIRbezenproject in Antwerpen, een onderzoek naar luchtverontreiniging met de hulp van heel wat burgers. Nadien volgden er nog vele andere onderzoeksprojecten die beroep deden op ‘burgerwetenschappers’.’

‘Maar we kijken in onze onderzoeken meestal naar hoe parken, straatbomen en ander openbaar groen de leefbaarheid van de stad kunnen verbeteren. Over de rol van privégroen weten we nog heel weinig. Toen Antea Group ons dus vroeg voor het ‘Bomen zijn Cool’-project, waren we meteen mee.’

‘Het project wil meten welke invloed bomen in privé-tuinen hebben op de temperatuur in de stad. In de stad is het enkele graden warmer dan op het platteland en daarbovenop verwachten we meer en intensere hittegolven door klimaatverandering. Met groen kan de stad zich hiertegen wapenen. We concentreren ons op bomen omdat ze met hun grote bladerdek voor veel natuurlijke koeling zorgen tijdens warme dagen. Mensen hechten zich ook makkelijk aan bomen; ze zijn ook een beetje knuffelbaar.’

Op zoek naar jouw boom

Sarah: ‘We lanceren een oproep naar de Antwerpenaren om hun boom te nomineren voor het meetproject. We zoeken naar 40 tot 50 bomen op privéterrein. Je kan jouw boom nomineren via de website www.bomenzijncool.be’. 

‘We vragen bij de nominatie om een paar basisgegevens over je boom. Waar staat de boom? Als je kijkt naar de omliggende gebouwen, tot welke verdieping reikt de boom dan? Hoe dik is de stam en welke soort boom is het?’

‘Als het kan, zouden we de bomen graag gegroepeerd hebben in 1 of 2 wijken. Dan kunnen we actief met die wijk aan de slag. En we kunnen dan ook onderzoeken welke interactie er is tussen verschillende bomen die dicht bij elkaar staan. We hebben nu nog niet bepaald welke wijk we zullen kiezen. We willen kijken welke wijk het meest enthousiast blijkt voor ons project!’ 

‘Wij zullen na de oproep 40 tot 50 bomen uitkiezen om zeker de juiste variatie te hebben in grootte, soorten, enzovoort.’ 

Samen temperatuur meten

Karen: ‘We gaan de luchttemperatuur meten onder de boom. Dat gaan we vergelijken met de temperatuur op straat en op een centrale plek in de stad met weinig groen.’ 

Sarah: ‘Is je boom uitgekozen, dan word je uitgenodigd op een infoavond waarop we bijkomende informatie uitwisselen. De deelnemers krijgen daar sensoren mee van ongeveer een knoop groot, die ze moeten ophangen aan de boom.’

‘Om de anderhalve maand moeten de gegevens van die sensoren ingelezen worden. We willen dat organiseren via vrijwilligers die een inleesapparaatje krijgen en de gegevens verzamelen. Zij zullen ook het aanspreekpunt zijn tussen de boomeigenaars en het projectteam.’

Karen: ‘Dat inlezen kunnen ze doen bij hen thuis, maar bijvoorbeeld ook in een café in de wijk. Dat kan dan meteen ook een ontmoetingsmoment worden.’

Bomen in kaart

Sarah: ‘Uiteindelijk hopen we dat dit project een succesvolle testcase wordt voor een veel groter meetproject over heel Antwerpen.’

Karen: ‘Om echt solide wetenschappelijke data te krijgen, is het project eigenlijk te klein. Maar het is wel geschikt om de onderzoeksmethode en onze eigen tool op punt te stellen. Op termijn hopen we zelfs andere effecten van bomen te kunnen meten. Hoe ze fijn stof opvangen, of een voedselbron zijn voor vogels, bijvoorbeeld.’

Sarah: ‘Dat noemen we ‘ecosysteemdiensten’. Die zouden we op termijn graag allemaal in kaart brengen met ons het eigen bomenportaal dat we samen met onze collega’s van Antea Group Nederland hebben ontwikkeld en reeds diverse malen is ingezet voor enkele gemeenten in Vlaanderen.’

Onderzoek vertalen naar de maatschappij

Sarah: ‘Wie een boom nomineert, helpt mee om de liefde voor bomen te verspreiden. 8% van Vlaanderen is private tuin. Als we mensen kunnen motiveren om in elke tuin één boom te planten, zou dat ons al heel wat weerbaarder maken voor de toekomst.’ 

‘Antea Group wil graag vooroplopen bij de aanpak van de klimaatverandering. Dankzij de steun van het Klimaatfonds kunnen we ons in dit project echt concentreren op het belang van de maatschappij, en niet alleen op het belang voor één bepaalde klant. Bovendien legt Antea Group ook zelf eigen middelen bij, waardoor we echt een mooi project kunnen opzetten.’

Karen: ‘De UAntwerpen brengt in dit project de expertise mee over de temperatuurmeting en het gebruik van de sensoren, maar ook over burgerwetenschapsprojecten. Het Klimaatfonds helpt ons om daarbij creatief te zijn. Wetenschappelijk onderzoek is soms erg strikt. In dit project kunnen we brainstormen buiten de kadertjes samen met partners en burgers en ‘eens zot doen’. Het geeft kansen om ons onderzoek veel sterker te vertalen naar de maatschappij. Want we vinden dat wetenschappelijk onderzoek niet in de schuif mag blijven liggen.

Meer informatie en resultaten

Lees meer informatie over het project en de resultaten op www.bomenzijncool.be.