Toen we de buurttuin aan het Gildenhuis de eerste keer bezochten in het voorjaar was het echt hondenweer. De regen stroomde over de Antwerpse straten, de riolering kon de toevoer van het vele water niet meer aan. Laat nu net dat één van de uitdagingen zijn die de gebruikers van het Gildenhuis met hun regentuin willen oplossen.

Antwerpen voelt de gevolgen van het veranderende klimaat meer en meer. Extreme regenval is daar een voorbeeld van, maar tegelijkertijd zullen ook langdurig droge momenten meer voorkomen. Doordat er in de stad een teveel aan verharding is, is de stad een hitte-eiland geworden. Hoog tijd dus om heerlijk koele plekken te maken van versteende locaties.

Van een saaie binnenplaats naar een verfrissende spons

Wat dit project zo uitzonderlijk maakt is het feit dat een hele hoop gebruikers samen met Beweging.net de tuin onder handen namen. En vooral dat ze in hun ontwerp zo ver mogelijk wensten te gaan op vlak van klimaatadaptatie. Er is hier niet gekozen voor een bloembak of het uitbreken van een paar vierkante meter steen, nee. De hele binnenplaats werd herdacht met als doel het bestaande groen te behouden, zo veel als mogelijk extra groen te voorzien en het water op een slimme, gecontroleerde manier vertraagd in de bodem te laten intrekken.

Dit resulteerde in een regentuin waarin nu een hele resem functies gecombineerd kunnen worden. Er is het terras bijvoorbeeld voor feesten, dat verhard is en eigenlijk nog meer plek biedt om te tafelen als vroeger. Bovendien is het nu mooi vlak en geen hobbelig oud asfalt. Of er is de petanquebaan die omkaderd wordt door zelfgemaakte zitbanken op schanskorven waarvoor de uitgebroken stenen hergebruikt werden. Er is de monumentale lindeboom die dankzij het nieuwe ontwerp meer ruimte voor de wortels krijgt en zo meer zuurstof en regenwater kan opnemen. Binnenkort verschijnt er nog een groene wand die voor extra schaduw, verpozing en verborgen speelplekken voor de jongere bezoekers zal zorgen.

Ook de kruidentuin, de regenwatertonnen en de originele waterspuwer die het regenwater van één van de oude regenpijpen via een moderne hazenkop naar een goot in het terras brengt, maken deel uit van dit geweldige ontwerp. En dat allemaal voor de oogappel, waar je zo aan voorbij zou lopen, die het regenwater vertraagd in de bodem laat dringen. De oogappel, de spons!

Water een plek geven is niet hetzelfde als plassen maken

Die spons, waar met man en macht aan geschupt, gekneed, gepland en geplant werd, zorgt ervoor dat al het regenwater van het dak rustig in de bodem kan infiltreren zonder dat er plassen of modder zijn die het uitzicht van de binnenplek of de schoenen van de bezoeker zouden vergallen.

De spons is eigenlijk een iets dieper uitgegraven geul waarop één van de regenpijpen aangesloten werd. Al het water dat van het dak afstroomt komt terecht in een goot die deze spons voedt. Valt er veel regen, dan loopt de spons langzaam vol, maar dat is niet erg. De begroeiing en het gebroken steenpuin in de spons, zorgen ervoor dat het water niet permanent blijft staan, maar vertraagd in de bodem indringt. Er is uit veiligheidsoverwegingen natuurlijk wel een overloop naar het riool voorzien, moest bij een extreme regenbui de spons helemaal vollopen. Maar dankzij deze spons wordt het riool serieus ontlast.

Maarten Pacquée (Beweging.net): "Het leuke aan het project is dat we veel van de materialen ter plekke konden hergebruiken. Zo zijn er 14 schanskorven waarin we ongeveer 3,5 kuub kasseien hergebruikten. En dan zijn er nog 2 kuub verwerkt in de infiltratiekrat, 1 kuub in de spons, 2 kuub die dienen als paadjes. Bovendien willen we nog wat losse kasseien gebruiken in de insectenhotels in de biowand."

En als het wat warmer en droger is, dan zorgen de planten rond de spons ervoor dat de omgeving koeler blijft en niet zo snel opwarmt als wanneer het om een stenen vlakte zou gaan. Benieuwd hoe je zo’n spons in jouw eigen tuin kan aanleggen? Bekijk dan zeker de handleiding hieronder.

Een koel bladerdek om onder te zitten of te spelen

Op hete dagen is er natuurlijk weinig water aan te treffen in de goot of de spons. Maar niet getreurd, je kan ook rustig een stoel onder het bladerdak zetten of de kinderen laten spelen achter de groene wand of onder de pergola die binnenkort over de hele petanquebaan zal staan. Door een natuurlijke overkapping te voorzien waar mogelijk, zorgden de ontwerpers ervoor dat deze koer midden een verhard bouwblok ook in de zomer lekker fris aanvoelt.

Zelf bezoeken? Dat kan. Tijdens de openingsuren van het Gildenhuis of de sociale kruidenier die hier gevestigd is, kan je op de binnenplaats terecht. Aangezien de tuin een werk van vele handen is, vind je er misschien wel een van de vrijwilligers en voor je het weet, ben je mee aan het werken aan een of ander klusje. De ultieme droom van de ontwerpers is dat op termijn deze besloten, semi-toegankelijke plek een groen-blauwe, doorwaadbare verbinding gaat vormen tussen verschillende gebouwen uit dit huizenblok.

De cijfers

92,5%, dat is het totaal van buitenruimte aan het Gildenhuis dat vroeger verhard was. Nu is slechts 36,5% van de ruimte verhard. Door dat verschil wordt jaarlijks 290.224 liter minder regenwater naar het riool afgevoerd. Ook het regenwater van het terras en het dak verdwijnt via de regenpijpen en grindkoffer traag in de bodem, in totaal goed voor ongeveer 500.000 liter regenwater die niet door het riool moet.

Zelf ontharden kan ook!

Stadsmakers kende voor dit project twee keer een subsidie toe van in totaal 18.500 euro. De mensen van het Gildenhuis dienden daarnaast hun project ook in voor Operatie Perforatie van Aquafin. Aquafin beloont daarmee projecten die zorgen voor een natuurlijke infiltratie van water, projecten die als het ware het beton en steen in onze private en openbare ruimte perforeren.

Maar ook jij kan met steun een groendak, onthardings- of regenwaterproject opstarten. Daarvoor voorziet stad Antwerpen namelijk de Klimaatpremie.

De Klimaatpremie

Ontdek hoe de stad jouw onthardingsproject kan ondersteunen

Lees meer 

Geniet nog even mee van deze nieuwe beelden